Haalt de lockdown ons uit de deadlock?

23 januari 2021

Gijs in 't Veld,

Voormalig CTO en Principal Consultant

Haalt de lockdown ons uit de deadlock?

Het was me het jaar wel, dat 2020. En we zijn er nog niet vanaf. Eén ding was positief: we hebben nog nooit zo snel met z’n allen digitalisering doorgevoerd als tijdens de lockdown en als gevolg van social distancing. Wel was dit echter nog maar het (slappe) begin. We zijn massaal digitaal gaan samenwerken, maar dat beperkt zich vooralsnog tot de hele dag vergaderen in Teams of Zoom in plaats van in fysieke vergaderruimtes. Fijn dat het kan, want dan kunnen we in ieder geval door. Maar heeft dit alles al tot echte verandering geleid? Echte verandering in waarop we samenwerken en productief zijn voor de organisaties waar we werken? Nog niet echt.

Vastgeroeste processen

Zou het niet fijn zijn als de tools ons écht gaan helpen om efficiënter te gaan werken, in plaats van alleen maar wat we al deden digitaal te maken? Minder lullen en meer poetsen, zoals wij Rotterdammerts dat zo mooi zeggen. De cloud-leveranciers doen hun best om continu goede features toe te voegen. Zonder hen (en natuurlijk die prachtige internet-infrastructuur die we in Nederland hebben) was het massale thuiswerken sowieso niet mogelijk geweest. Maar wordt het niet eens tijd dat we onze bedrijfsculturen en bijbehorende vastgeroeste processen gaan evalueren? Zitten we eigenlijk niet in een veel hardere lockdown van (virtuele) bedrijfsmuren, bijbehorende vastgeroeste processen en geprogrammeerd dna (de ‘cultuur’) dan dat verplichte thuisblijven door Covid-19? Moeten we onze manier van werken niet eens gaan aanpassen aan de veel sneller doorontwikkelende technologie?

De rol van de big techs

Dat laatste is natuurlijk wel enigszins gevaarlijk, omdat de big techs een beetje hun eigen gang gaan en hun verdienmodellen soms discutabel zijn. We hebben gezien (en gaan nog veel meer zien) dat overheidsingrijpen bij de big techs belangrijk is. Vrijheid van meningsuiting is belangrijk, maar het mag geen mensen in gevaar brengen. Als een gebruiker zich niet aan de regels houdt, mag hij of zij verbannen worden. Dat kan vergaande gevolgen hebben, kijk maar eens naar Parler. Stel dat dat jouw bedrijf is en de cloud-leverancier kan eenzijdig besluiten om jou af te sluiten, prijzen enorm te verhogen of service levels te verlagen. Daar moet de overheid een rol blijven spelen en kaders scheppen.

Maar dat wordt steeds lastiger in een wereld waarin big tech eigenlijk geen landsgrenzen kent. De Amerikaanse president kan niets voor ons Nederlanders beslissen wat tegen onze eigen wetgeving ingaat. En de EU kan geen regels opleggen waar de VS niet aan willen voldoen, zodat we eigenlijk geen gebruik meer kunnen maken van Amerikaanse technologie-providers. Ik vermoed dat dit soort dingen wel steeds vaker gaan gebeuren, maar we zullen er met z’n allen uit moeten komen. Er moet universele, externe governance voor big techs komen. Om te zorgen dat ze zich aan de regels houden die we met z’n allen hebben afgesproken.

Ondertussen werken we allemaal in de cloud, en zijn al onze oplossingen gebaseerd op grotendeels proprietary technologie. Niet overdraagbaar naar andere clouds, tenzij je het in containers hebt gebouwd met behulp van open source technologie. Maar ja, of je daar echt sneller mee zult gaan innoveren? Het is allemaal erg technisch en lastig te beheren. En in beheer, dat weten we allemaal, zit zo 80% van je IT-budget. En wat is er qua lock-in eigenlijk veranderd, vergeleken met toen we nog met z’n alleen met on-premises software werkten van grote leveranciers, en waarvan ook niet zonder heel veel effort weg te migreren was? Niks eigenlijk. Behalve dan dat we vroeger het meeste geld vooraf moesten overmaken voor de licenties en dat we het daarna konden blijven gebruiken, mits we de jaarlijkse software assurance bleven betalen. Als het gaat om lock-in, is er dus niet heel veel veranderd.

Anders gaan werken

Hoe komen we nu uit deze deadlock? Want vooruit komen we zo niet erg, als we hetzelfde blijven doen, maar dan op een andere locatie en met andere tools, en de overheden nog nauwelijks grip hebben op de big techs. Dat zal niet van de ene op de andere dag beter worden. Maar de druk vanuit de mensen die hier elke dag tijdens de lockdown mee te maken hebben wordt wel steeds groter. Er zullen leiders op moeten staan die de verandering in beweging gaan zetten. Leiders die begrijpen dat technologie de wereld zal blijven veranderen. Leiders die het voorbeeld geven dat er op andere manieren gewerkt kan worden, met echt ingebedde technologische ondersteuning die zorgt dat we oude manieren van samenwerken laten varen.

Samenwerking tussen overheden zal op dit gebied cruciaal zijn, om de big techs in toom te houden. Want wat moet je met een lokale overheid als de rest globaal opereert? Ik vertrouw erop dat de big techs met innovatieve technologie zullen blijven komen die ons echt helpt om op andere en effectievere manieren te gaan werken en zich tegelijkertijd aan de universele principes zullen houden. Technologie die ons ‘dwingt’ om anders te gaan werken. Wat zou het mooi zijn als we maar, laten we zeggen, twee uur per dag vergaderen (omdat er echt democratische beslissingen moeten worden genomen) en de rest van de dag echt meerwaarde produceren. Will technology eat culture for breakfast?